Verlichting voor kunstwerken – zo voorkom je teleurstelling

Om kunstwerken goed uit te lichten is meer nodig dan een inbouwspot – al dan niet cardanisch (richtbaar) - in het plafond plaatsen. Het kost misschien wat meer moeite, maar dat is het helemaal waard: de juiste verlichting zal ervoor zorgen dat je weer helemaal verliefd wordt op je favoriete stukken. 

Er is geen kant-en-klare oplossing om kunst uit te lichten. Wel deel ik graag een aantal slimme trucs die in 90% van de situaties zullen werken. De eerste vraag is: wil je dat het kunstwerk de hoofdrol speelt in de kamer? Of ligt de focus van de ruimte ergens anders? Hoe je ook je kunst wilt ervaren, het begint bij de best mogelijke kleurweergave.

Een stukje techniek uitgelegd:

KLEURWEERGAVE

Bij LED lampen zijn vaak de kleurweergave of CRI / RA vermeld. Waar dat voor staat? CRI staat voor Color Rendering Index, ofwel kleurweergave index. Deze index geeft weer in hoeverre je de werkelijke kleuren ziet in het licht van de lamp. De CRI wordt uitgedrukt in een getal tussen de 0 en 100 Ra. Hoe hoger de CRI van een lamp is hoe beter en natuurgetrouwer je de kleuren ziet.

Daglicht (buitenlicht) geeft kleur het beste weer; daglicht heeft dan ook een CRI van 100 Ra. Bij oudere spaarlampen kom je nog een CRI van 60 tegen, en ook bij oudere LED lampen ligt deze waarde vaak laag. Inmiddels hebben veel LED lampen een CRI van 80, maar ook 90 en 90+ Ra komt steeds vaker voor.

Referentiekleuren

De CRI van een lamp wordt bepaald door bij acht referentiekleuren de kleurweergave te meten. Deze weergave van de referentiekleuren in het licht van de lamp worden vergeleken met een referentielichtbron. Het gemiddelde van deze acht uitkomsten bepaalt de CRI. Het kan dus voorkomen dat een lamp met een hoog CRI op een bepaalde kleur minder goed scoort dan een andere lamp met een vergelijkbaar CRI - het blijft een gemiddelde. Uiteraard geldt wel: Hoe hoger het CRI, hoe beter de kleurweergave van de lamp is.

Terug naar de inspiratie en motivatie: hoe creëer je het licht om je kunst het best weer te geven?

Optie 1: Accentverlichting aan het plafond

Schijnwerpers met gecontroleerde licht- en verblindingsbeperking zijn een geweldige manier om individuele kunstwerken te verlichten, en kunnen ook voor sculpturen heel effectief zijn. Inbouw- of opbouwmontage: deze verlichting geeft je de vrijheid om de richting van het licht aan te passen aan je kunst. Controleer altijd of de "bundelspreiding" die je kiest geschikt is - smal voor een klein stuk misschien - maar breed voor een groot stuk: je wil immers dat deze het grootste deel (zo niet het hele) van het kunstwerk uitlicht.

Hoe weet je waar je ze moet installeren? Een goede vuistregel is dat het midden van de straal het midden van het kunstwerk moet raken als het in een hoek van 30 graden staat. Een grotere hoek zorgt mogelijk voor verblinding; een kleinere creëert schaduwen.

Optie 2: Railverlichting

Geliefd bij architecten en interieurontwerpers, railverlichting is effectief én biedt flexibiliteit. Moderne LED-armaturen voor rails komen in een enorme variatie in stijlen. Inbouwrail, opbouwrails en op verschillende manier aangestuurd zoals DALI, fase afsnij en 48V tracks.

Ben je interieurprofessional en wil je meer weten over trackverlichting? Check dan de masterclass van de Lichtschool

Optie 3: Wallwashers

Wallwashers zijn een fantastische optie – vooral voor het uitlichten van kunstcollecties. Ze zijn er in alle verschillende vormen, maten, kleuren en effecten; het meest gebruikt zijn inbouwarmaturen op muren, plafonds en/of vloeren.
Wallwashers leveren een brede, gelijkmatige lichtverdeling. Daardoor weerkaatsen ze het licht van een heldere muur en laten ze een kamer ruimer lijken. Zo accentueert dit licht het kunstwerk terwijl ook de rest van de kamer indirect verlicht wordt.

Optie 4: Kunstwerkverlichting

Picture Lights of Artwork Lights worden aan de muur gemonteerd of direct aan het frame van een schilderij bevestigd. Ze plaatsen het licht dicht bij het kunstwerk en creëren daardoor een dynamische intimiteit in een kamer, zeker wanneer het de enige verlichting is. Met LED-technologie hoeven we ons geen zorgen te maken dat de hitte van de lamp je kunstwerken beschadigt, dus deze armaturen zijn weer in opkomst.

Optie 5: Gebruik de kamer

Misschien wil je je kunstwerken niet per se laten zien, maar zie je ze vooral als decor voor je kamer. In dit geval geeft niet-richtbare verlichting het beste effect. Dit betekent geen downlights, maar wel hangende verlichting die diffuus licht creëert zonder schaduwen of textuur. Denk aan wandlampen die het plafond verlichten en de kamer vullen met indirect licht; vloerlampen die het licht van het plafond weerkaatsen of koofverlichting die de kamer vult, zonder duidelijke lichtbron.

Kunstverzamelaar of -liefhebber?
Geef jouw opdrachtgever een uitstekend lichtadvies en volg een cursus van De Lichtschool

foto 1: Marcelo Carrizo Padron design
foto 2: Art Lighting 4 museum gallery
foto 3: Astro Ligthing
foto 4: Iguzzini Laser Blade wallwashers